Ο Δημήτριος Παπανικολής (1790 – 1855) γεννημένος στα Ψαρά,  ακολούθησε  από μικρή  ηλικία  τον  πατέρα  του  σε αγώνες εναντίον των Βερβέρων πειρατών. Υπήρξε αγωνιστής με ενεργό δράση καθ’ όλη τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, καθώς συμμετείχε στις σημαντικότερες ναυτικές επιχειρήσεις. Διακρίθηκε για την τόλμη και τη ναυτική δεινότητά του, καθιερώνοντας τη χρήση πυρπολικού στον κατά θάλασσαν αγώνα, με πρώτη επιτυχία τη καταβύθιση οθωμανικού δίκροτου στη Ναυμαχία της Ερεσού (27 Μαΐου 1821). Κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα, τοποθετήθηκε κυβερνήτης πλοίων, ενώ μετά την αποστρατεία του το 1846, χρημάτισε Πρόεδρος του Ναυτοδικείου, θέση που διατήρησε μέχρι τον θάνατό του.

Προς τιμή του, το όνομα Παπανικολής έχει δοθεί στα υποβρύχια  Παπανικολής  I  και  Παπανικολής  II  του  Πολεμικού Ναυτικού.