ΠΟΛΕΜΙΚΟ
Διοίκηση Υποβρυχίων
Ιστορικό
Στη μακρόχρονη ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού τα Υποβρύχια έπαιξαν το δικό τους σημαντικό ρόλο. Συνολικά μέχρι σήμερα, από τη δύναμη των Υποβρυχίων, πέρασαν 31 Υποβρύχια διαφόρων τύπων.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1880, το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, θέλοντας να παραμείνει μέσα στις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής αλλά και να διατηρήσει το αξιόμαχο του Στόλου, είναι από τα πρώτα ναυτικά στον κόσμο που επιθυμεί να εντάξει στη δύναμή του ένα Υποβρύχιο σκάφος.
Πρόκειται για το “NORDENFELT-I”. Κατασκευασμένο στο Ekensberg της Σουηδίας, βασισμένο στα σχέδια του Άγγλου κληρικού George Garrett και χρηματοδοτούμενο από τον Σουηδό κατασκευαστή όπλων Thorsten Nordenfelt, από τον οποίο έλαβε και το όνομά του.
Σκάφος ελλειπτικού σχήματος, μήκους 19,5μ. και μέγιστου πλάτους 2,75μ. Είχε εκτόπισμα εν καταδύσει 55tn και δυνατότητα κατάδυσης έως τα 15μ. Η κίνησή του προερχόταν από μία ατμομηχανή 100 ίππων, η οποία του έδινε δυνατότητα ανάπτυξης ταχύτητας 9kn εν επιφάνεια και 2kn εν καταδύσει, με αυτονομία στην κατάδυση 160nm. Ήταν οπλισμένο με έναν τορπιλοσωλήνα, ο οποίος είχε τη δυνατότητα βολής μιας τορπίλης 14″ σε απόσταση 30μ. από το στόχο και ευρισκόμενο εν επιφάνεια.
Το “NORDENFELT-I” φτάνει στην Ελλάδα αποσυναρμολογημένο τον Ιανουάριο του 1886.Τον Μάρτιο του ίδιου έτους κάνει τις πρώτες του δοκιμές στον Φαληρικό όρμο, κατά τις οποίες παρουσιάζει στοιχεία αξιόπλοου σκάφους εν επιφάνεια, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και στην κατάδυση, όπου εμφανίζει πολλά προβλήματα ευστάθειας, στεγανότητας και προβλήματα στην εκτόξευση της τορπίλης.
Όλα αυτά το καθιστούν μη αποδεκτό από το Πολεμικό Ναυτικό και ανενεργό έως το 1901 οπότε και καταστρέφεται.
Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων παρελήφθησαν τα Υ/Β ΔΕΛΦΙΝ και ΞΙΦΙΑΣ. Το ΔΕΛΦΙΝ είναι το πρώτο Υ/Β στον κόσμο, που σε πολεμική επιχείρηση εξετέλεσε τορπιλική προσβολή (ανεπιτυχή), κατά του τουρκικού καταδρομικού METZHTIE. Το “ΞΙΦΙΑΣ” δεν έλαβε μέρος σε καμία επιχείρηση του πολέμου.
Το 1914 συστάθηκε η Διοίκηση Υποβρυχίων με τον τίτλο «Σταθμός Καταδυομένων».
Το 1916 τα δύο υποβρύχια κατασχέθηκαν από τους Γάλλους και επεστράφησαν σε κακή κατάστασή το 1919. Παροπλίσθηκαν το 1920.
Η έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε τη ΔΥ με 6 Υ/Β, η δράση των οποίων αποτελεί χρυσή σελίδα στην ένδοξη ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού. Τέσσερα από αυτά Υ/Β (ΠΡΩΤΕΥΣ, ΓΛΑΥΚΟΣ, ΚΑΤΣΩΝΗΣ, ΤΡΙΤΩΝ) βυθίστηκαν με απώλειες 106 Αξιωματικών, Υπαξιωματικών και Ναυτών.
Μετά τον πόλεμο (1945) το Ναυτικό διαθέτει 6 Υ/Β που παραχωρήθηκαν επί δανεισμώ από το βρετανικό ναυτικό κλάσεως “V” και “U”. Αυτά επεστράφησαν στη Βρετανία μέχρι το 1958 και αντικαταστάθηκαν από 3 Υ/Β αμερικάνικης κατασκευής κλάσεως GATO.
Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 70 αρχίζει μία καινούργια εποχή για τη Διοίκηση
Παραγγέλθηκαν στη Γερμανία 4 Υ/Β τύπου 209/1100 κλάσεως «ΓΛΑΥΚΟΣ», τα πρώτα παγκοσμίως του τύπου ενώ αντικαταστάθηκαν τα αμερικάνικα Υ/Β κλάσεως GATO με 2 κλάσεως GUPPY.
Στο τέλος της ίδιας δεκαετίας 4 νέα Υ/Β τ.209/1200 κλάσεως «ΠΟΣΕΙΔΩΝ» εντάχθηκαν στο ΠΝ. Τα 10 αυτά Υ/Β παραμένουν μέχρι το 1995, οπότε και παροπλίζονται τα 2 αμερικάνικης κατασκευής.
Με την είσοδο στον 21ο αιώνα αποφασίστηκε η πρόσκτηση τεσσάρων νέων Υ/Β τ.214 κλάσεως «ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ» καθώς και ο εκσυγχρονισμός (πρόγραμμα NEPTUNE-II) των τριών Υ/Β τύπου 209/1200 κλάσεως «ΠΟΣΕΙΔΩΝ».
Στα τέλη του 2010 εντάχθηκε στο ΠΝ το Υ/Β ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ το πρώτο από τα Υ/Β τ.214 και το θέρος του 2011 παροπλίστηκε το Υ/Β ΓΛΑΥΚΟΣ. Στη συνέχεια από τον Απρίλιο
Έτσι σήμερα, στη Διοίκηση Υποβρυχίων είναι ενταγμένα 3 Υ/Β τ. ΓΛΑΥΚΟΣ (τ.209/1100), 3 Υ/Β τ. ΠΟΣΕΙΔΩΝ (τ.209/1200), 4 Υ/Β τ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ (τ.214), 1 Υ/Β τ. ΠΟΣΕΙΔΩΝ εκσυγχρονισμένο (Υ/Β ΩΚΕΑΝΟΣ) .
Δράση Υ/Β κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Η κήρυξη του πολέμου βρίσκει τη Διοίκηση Υποβρυχίων να έχει κάτω από τις διαταγές τις έξι υποβρύχια. Αυτά ήταν τα: ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ-1), ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ (Υ-2), ΠΡΩΤΕΥΣ (Υ-3), ΝΗΡΕΥΣ (Υ-4), ΤΡΙΤΩΝ (Υ-5), ΓΛΑΥΚΟΣ (Υ-6).
Τα υποβρύχια αυτά είχαν πολλές τεχνικές και επιχειρησιακές ελλείψεις και είχαν υπερβεί το τότε παραδεδεγμένο όριο ζωής των 10 ετών. Είχαν μέγιστο βάθος κατάδυσης τα 60 μέτρα. Βοηθητικά μηχανήματα πολύπλοκα, ευαίσθητα και επιρρεπή σε βλάβες. Πρωραία πηδάλια που δεν αναδιπλώνονταν. Κύριες μηχανές που παρουσίαζαν συχνές βλάβες και βραχυκυκλώματα. Δεν διέθεταν θαλασσέρματα ταχείας κατάδυσης, πορειογράφο και υπολογιστή βολής τορπιλών.
Παρόλα τα προβλήματά τους τα Υποβρύχια αυτά εκτέλεσαν πλήθος πολεμικών περιπολιών, καθόλη την πρώτη φάση του πολέμου στην Αδριατική (ΟΚΤ 1940 – ΑΠΡ 1941), πλην του «ΓΛΑΥΚΟΣ» το οποίο ήταν καθηλωμένο στη Βάση Υποβρυχίων εκτελώντας επισκευές.
Τον Απρίλιο του ’41, με την αποδημία του Στόλου στη Μέση Ανατολή τα πέντε υποβρύχια (ο «ΠΡΩΤΕΥΣ» έχει ήδη βυθιστεί στην Αδριατική 29/12/1940), θα ενταχθούν στη δύναμη του 1 ου Βρετανικού Στολίσκου Υ/Β και με έδρα, κατά περίπτωση, την Αλεξάνδρεια, την Βηρυτό και τη Μάλτα θα εκτελέσουν πολεμικές περιπολίες στο Αιγαίο καθ’ όλη τη δεύτερη φάση του πολέμου (ΜΑΙ 1941 – ΟΚΤ 1944). Ο Ελληνικός Στολίσκος Υ/Β στη φάση αυτή θα ενισχυθεί με δύο υποβρύχια το MATΡΩΖΟΣ (Υ – 7), πρώην ιταλικό PERLA και το ΠΙΠΙΝΟΣ (Υ – 8) , νεότευκτο Βρετανικής κατασκευής τ.” V “.
Μεταπολεμική Περίοδος
Υποβρύχια τύπου “V”/” U “
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Ελληνικός Στόλος είχε την ανάγκη να αναπληρώσει την αποδεκατισμένη δύναμη των Υποβρυχίων του. Έτσι από το 1945 ως και το 1958 το Πολεμικό Ναυτικό παρέλαβε με μορφή δανεισμού από το Βρετανικό Ναυτικό συνολικά 7 Υποβρύχια τύπου “V”/”U”, πέραν του Υ/Β ΠΙΠΙΝΟΣ.
Το 1945 παρελήφθη το “ΔΕΛΦΙΝ” (Υ-9)τύπου ” V ” και δύο τύπου ” U ” τα “ΞΙΦΙΑΣ” (Υ-10) και “ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ” (Υ-11). Το 1946 παρελήφθησαν δύο ακόμη τύπου “V” τα “ΤΡΙΑΙΝΑ” (Υ-14) και “ΑΡΓΟΝΑΥΤΗΣ” (Υ-15).
Τα Υποβρύχια αυτά μαζί με το Υ/Β ΠΙΠΙΝΟΣ αποτέλεσαν ουσιαστικά τον πυρήνα αναδιοργανώσεως της Διοικήσεως Υποβρυχίων, μετά την απελευθέρωση της χώρας. Τα Υ/Β αυτά επεστράφησαν όλα στο Βρετανικό Ναυτικό μέχρι το 1959.
Υποβρύχια τύπου “GATO”
Το 1957 και 1958 το Πολεμικό Ναυτικό παρέλαβε τα δύο πρώτα Υποβρύχια Αμερικανικής κατασκευής, τύπου “GATO”, στα πλαίσια της στρατιωτικής βοήθειας.
Το 1957 παρελήφθη το “ΠΟΣΕΙΔΩΝ” (Υ-16/ S -78), το οποίο και παροπλίστηκε το 1975.
Το 1958 παρελήφθη το “ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ” (Υ-17/ S -06), το οποίο επεστράφη στις ΗΠΑ το 1966.
Το 1964 παρελήφθη το εκσυγχρονισμένο τύπου “GATO”, Υποβρύχιο “ΤΡΙΑΙΝΑ” (S-86). Μέχρι το 1979 που παροπλίστηκε απετέλεσε σημαντική μονάδα του Πολεμικού Ναυτικού.
Υποβρύχια τύπου “GUPPY”
Το 1972 και 1973 παρελήφθησαν από τις ΗΠΑ δύο Υποβρύχια τύπου “GUPPY”, στα οποία δόθηκαν τα ιστορικά ονόματα “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ” και “ΚΑΤΣΩΝΗΣ”, Υποβρυχίων που έδρασαν κατά το B ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ” (S-114), διατηρήθηκε σε ενέργεια ως το τέλος του 1992.
Το “ΚΑΤΣΩΝΗΣ” (S-115) παροπλίστηκε το Μάρτιο του 1993.
Αποστολή
Η οργάνωση, διοίκηση, επιχειρησιακή εκπαίδευση, παρακολούθηση της συντηρήσεως, ετοιμότητα και γενικά η προς πόλεμο προετοιμασία των υπ’ αυτήν Πλοίων και Υπηρεσιών, με σκοπό την επίτευξη της αποστολής ή των έργων, που ανατίθενται στον Αρχηγό Στόλου.